Երբ երկինք եմ նայում հիշում եմ իմ պապիկին։Նա շատ ժպտասեր և բարի մարդ էր, ցավոք սրտի ես իրան այդքան լավ չեմ հիշում նա մահացավ երբ ես հլը պուճուր էի, տատիկիս պատմելով իմ պապիկ շատ բարի խելացի և միշտ բոլորին օգնում էր, ես շատ կցանկանայի տեսնել իրան և ամուր գրկեյ բայց ցավոկ սրտի դա անհնար է, ես միշտ անցնելիս նայում եմ երկինքին և ժպտում եմ որովհետեւ հիշում եմ պապիկիս։
գործնական քերակնություն
- Կետերը փոխարինի՛ր տրված բառերից մեկով: Համեմատի՛ր բառի իմաստները տարբեր նախադասություններում:
Փափկել, սուր, ալիք, փչել:
- Սուր դանակ է պետք, որ այդ բիծը քերեմ:
- Շատ սուր մարդ է ընկերս, նրա խոսքը լսել չի լինում առանց ծիծաղի:
- Ալիքը խորտակված նավի մի բեկոր ափ հասցրեց:
- Կյանքի ալիք նրան շպրտել էր ընտանիքից հեռու:
- Քամին փչում էր ամբոդջ ուժգնությամբ:
- Ընկերները գիտեին, որ նա փչումէր, ոչ մի վագրի էլ չի հանդիպել: Մոմն արևից փափկել ու ծռմռվել էր:
- Մի քանի քաղցր խոսքից փափկել էր, չորությունից ու խստությունից հետք չէր մնացել:
2. Ընդգծված բառը նախադասության մեջ ի՞նչ իմաստով է գործածված: Այդ բառը ո՞ր նախադասության մեջ է իր հիմնական իմաստով գործածված:
- Ինչո՞ւ ես խաղալիքներդ շաղ տվել, հավաքի՛ր:
- Բոլոր ընկերներիդ հավաքի՛ր ու զգուշացրո՛ւ:
- Ամեն օր պիտի հավաքես անկողինդ:
- Ո՞վ է երբևէ այդքան բերք հավաքել:
- Եթե չես ուզում, որ մարդիկ հուզմունքդ տեսնեն, հավաքի՛ր քեզ:
3. Տրված բառերը տեղադրի՛ր կետերի փոխարեն՝ համապատասխանեցնելով նախադասություններին:
Կարդում ենք Երազիկ Գրիգորյանի հեքիաթները
ԵՐԵՔ ՓՈՔՐ ՔԱՅԼ, ԵՐԿՈՒ ՄԵԾ ՔԱՅԼ
Դիպլոդո անունով դինոզավրը բացատում պարի էր գնում: Դինոզավրենց պարի դասատուն երկու ոտքից կաղ էր: Նրա սաներից միայն Դիպլոդոն էր պարի շարժումնեը ճիշտ անում: Մյուսները նույնությամբ կրկնում էին դասատուի ցույց տված ձևով:
-Երե՛ք, չո՛րս, գնացի՜նք…,-ամեն պարապմունքին դասատուն իր սաներին տասներկու անգամ կրկնել էր տալիս պարը:- Երեք փոքր քայլ, երկու մեծ քայլ, առջևի թաթերը բարձրացնում ենք գլխից վերև, ծա՛փ, տեղում կիսապտույտ… ապրե՜ք… թաթերն իջեցնում ենք, երեք փոքր քայլ, երկու մեծ քայլ: Վե՛րջ: Նորից ենք սկսում: Մարմինը ձիգ, քայլերը գեղեցիկ: Երե՛ք, չո՛րս, գնացի՜նք…
Ամեն անգամ «մարմինը ձիգ, քայլը գեղեցիկ» հրահանգի ժամանակ Դիպլոդոն սպասում էր, որ պարի դասատուն իրեն օրինակ կբերի, մյուսներն էլ կնայեն ու իրենց քայլերը ճիշտ կանեն: Բայց դասատուն այդ մասին ոչինչ չէր ասում: Իսկ պարապմունքից հետո նա միշտ ասում էր դինոզավրին.
-Դու շատ պիտի աշխատես, Դիպլոդո: Բնությունից օժտված լինելը քիչ է:
-Բնությունի՞ց,-հարցնում էր Դիպլոդոն: Նա ոչ մի կերպ չէր հասկանում, թե իրենց պարի բացատը, բացատը բոլորած ծառերը, ներքևում հոսող գետն ու բլրաձորակային անհարթություններն ինչ կապ ունեն իր պարելու հետ: Բայց ամեն անգամ դինոզավրի հարցին պատասխանելու փոխարեն պարի դասատուն կիսագաղտնի շշնջում էր.
-Պոչդ որ չլիներ, է՜, աշխարհում քեզ նման պարող չէր լինի:
Ասում էր դինոզավրենց պարի դասատուն ու գնում էր երկու ոտքից կաղալու:
-Պո՞չս,- հարցնում էր դինոզավրը` արդեն գնացած պարի դասատուին:
Իհարկե, չի կարելի ասել, թե դինոզավր Դիպլոդոյի պոչը պարելիս չէր խանգարում: Բայց դա ի՞նչ պատճառ էր, որ Դիպլոդոյի պոչը չլիներ: Պոչով, թե անպոչ` աշխարհում Դիպլոդոյի նման պարող չկար, որովհետև մյուս բոլոր պարողները նույնությամբ կրկնում էին դասատուի շարժումները:
Մեխանիկական աշխատանք և էներգիա
Առօրյա կյանքում մարդու կամ սարքի կողմից կատարվող ցանկացած գործողություն մենք սովորաբար անվանում ենք աշխատանք: Աշխատանք ենք համարում նաև մարդու մտավոր գործունեությունը: «Մեխանիկական աշխատանք» հասկացությունը ֆիզիկայում ավելի հստակ սահմանում ունի:Եթե պահարանը տեղափոխելու համար նրա վրա ուժ ենք կիրառում, սակայն պահարանը տեղից չի շարժվում, ապա այդ դեպքում մեխանիկական աշխատանք չենք կատարում:
Մեխանիկական աշխատանքը կախված է կիրառված ուժի մեծությունից և մարմնի անցած ճանապարհից:
Որքան մեծ է մարմնի վրա ազդող ուժը և մարմնի անցած ճանապարհը, այնքան մեծ է կատարված աշխատանքը:
Պարզագույն դեպքում, երբ մարմինը շարժվում է կիրառված ուժի ուղղությամբ, աշխատանքը որոշվում է ուժի և անցած ճանապարհի արտադրյալով. Աշխատանք = Ուժ · Ճանապարհ
Եթե մարմնի վրա ազդող F ուժի ուղղությամբ մարմինն անցել է S ճանապարհ, ապա այդ ուժի կատարած աշխատանքը՝ A-ն հավասար է. A=F⋅S
Կրկնություն
Երկրի ձգողությունը:Ծանրության ուժ և մարմնի կշիռ:Նոյեմբերի 20-24.
Հայտնի է, որ Երկրագնդի մակերևույթից դեպի վեր կամ որոշակի բարձրությունից դեպի ներքև նետված ցանկացած մարմին ընկնում է Երկրի վրա: Ցած են ընկնում տերևները, ձեռքից բաց թողնված քարը, անձրևի կաթիլները, ձյան փաթիլները և այլն:
Դրա պատճառը Երկրի ձգողությունն է:
Երկիրն օժտված է իրեն մակերևութամոտ մարմինները ձգելու հատուկ ընդունակությամբ, այնքան ակնհայտ է, որ հայտնի է եղել մարդկությանը դեռևս քաղաքակրթության ծագման ժամանակաշրջանից:Տիեզերական ձգողության շնորհիվ է,որ բոլոր մոլորակները, այդ թվում նաև Երկիրը, պտտվում են Արեգակի շուրջը:
Այն ուժը,որով Երկիրն է դեպի իրեն ձգում որև մարմին,կոչվում է ծանրության ուժ:
Ծանրության ուժն ուղղված է դեպի Երկրի կենտրոնը, հետևաբար նրա տարբեր վայրերում տարբեր ուղղություն ունի. նշանակվում է՝ Fծ.: Ծանրության ուժը կախված է մարմնի զանգվածից. որքան մեծ է մարմնի զանգվածը, այնքան մեծ է նրա վրա ազդող ծանրության ուժը:
Մարմիններին ձգելը յուրահատուկ է ոչ միայն Երկրին, այլև` բոլոր երկնային մարմիններին: Լուսինը նույնպես ձգում է իր վրա գտնվող մարմիններին. դա զգացել են Լուսնի վրա իջած տիեզերագնացները: Արեգակի ձգողության շնորհիվ է, որ մոլորակները պտտվում են նրա շուրջը:
Այն ուժը, որով մարմինը Երկրի ձգողության հետևանքով ազդում է անշարժ հորիզոնական հենարանի կամ ուղղաձիգ կախոցի վրա, կոչվում է մարմնի կշիռ։
Մարմնի կշիռն ընդունված է նշանակել P տառով։ Երկրի նկատմամբ դադարի վիճակում գտնվող, ինչպես նաև ուղղագիծ հավասարաչափ շարժվող մարմնի կշիռը հավասար է նրա վրա ազդող ծանրության ուժին.
Առանձգականության ուժ , ուժի չափումը:Նոյեմբերի 13-17.
Այլ մարմինների ազդեցության շնորհիվ կարող են փոխվել ոչ միայն տվյալ մարմնի արագությունը, այլև` ձևն ու չափերը: Մարմինը կարող է սեղմվել, ձգվել, ծռվել, ոլորվել:Արտաքին ազդեցության հետևանքով մարմնի ձևի, չափերի փոփոխությունը կոչվում է դեֆորմացիա կամ ձևափոխություն:
Նկարում պատկերված պարանը, ցանցաճոճը, արտաքին ազդեցությունների շնորհիվ փոխում են իրենց ձևն ու չափերը, այսինքն` դեֆորմացվում են:Մարմինը դեֆորմացնելիս առաջանում է ուժ, որը ստիպում է նրան վերականգնել իր սկզբնական ձևն ու չափերը: Այդ ուժն անվանում են առաձգականության ուժ:
Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ և աշխատում է վերականգնել մարմնի սկզբնական ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ:
Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ և աշխատում է վերականգնել մարմնի սկզբնական ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ:
Երբ ծանրոցը դնում ենք հենարաններ ունեցող տախտակի վրա, տախտակը ճկվում է։ Նրա մեջ առաջացած առաձգականության ուժը բեռի վրա ազդում է ուղղաձիգ դեպի վեր և հավասարակշռում է ծանրոցի կշիռը։ Բեռը հեռացնելուց հետո տախտակը վերականգնում է իր ձևը, հետևաբար նրա դեֆորմացիան առաձգական է:
Ուժը՝ որպես ֆիզիկական մեծություն, կարող է ունենալ տարբեր արժեքներ։ Ուժի մեծությունը որոշում են ուժը չափող սարքով՝ ուժաչափով։ Կախված նրանից, թե որքան է սեղմվել կամ երկարել ուժաչափի զսպանակը, մենք եզրակացնում ենք նրա վրա ազդող ուժի մեծության մասին:
Ուժաչափերի գործողության հիմքում ընկած է հավասար ուժերի ազդեցությամբ զսպանակի՝ միևնույն չափով երկարելու կամ սեղմվելու հատկությունը։
Պարզագույն ուժաչափը կազմված է տախտակին մի ծայրով ամրացված զսպանակից, որի մյուս ծայրը ազատ է և վերջանում է հորիզոնական ցուցիչով։ Զսպանակին ամրացված սլաքը ցույց է տալիս չափվող ուժի մեծությունը:
Ուժի չափման միավորը Նյուտոնն է (1 Ն):
Ուժի միավոր է նաև կիլոնյուտոնը(կՆ):
1կՆ=1000Ն:
Առանձգականության ուժ՝ տեսանյութ:
Դասարանական առաջադրանք
Պատասխանել հարցերին
- Ո՞ր ուժն է կոչվում առանձգականության ուժ:
Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ և աշխատում է վերականգնել մարմնի սկզբնական ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ: - Ե՞րբ են առաջանում մարմինների ձևափոխություն:
Առաձգական դեֆորմացիայի դեպքում ուժի ազդեցությունը վերացնելուց հետո մարմինները վերականգնում են իրենց սկզբնական ձևը և չափերը: Պլաստիկ ձևափոխության ենթարկված մարմինը չի վերականգնում իր նախկին ձևը և չափերը: - Ուժի չափման միավորը ի՞նչպես է կոչվում:
Ուժի չափման միավորը Նյուտոնն է (1 Ն):
Գործնական քրեկանություն: 30.10.2023-03.11.2023
- Տրված բառազույգերի բաղադրիչները տեղափոխելով՝ ստացի՛ր նոր բարդ բառեր: Տրված և ստացված բառերն արմատների միջոցով բացատրի՛ր:
Օրինակ՝
ամփոփաթերթ, ծաղկագիր — ամփոփագիր, ծաղկաթերթ:
Ծովասուն, ձեռնամարտ-ծովամարտ, ձեռնասուն
Բևեռախույզ, երկրամերձ-երկրաբևեռ,մերձախույզ
Ձկնակեր, մարդավաճառ-ձկնավաճառ,մարդակեր
2. Տրված բառերից նոր բառեր կազմի՛ր -ոց (-նոց, -անոց) ածանցով:
ա) Ծաղիկ, հյուր, ավազակ, մեղու:-ծաղկանոց, հյուրանոց, ավազականոց, մեղվանոց
բ) Գոգ, ձեռ, մատ-գոգնոց, ձեռնոց, մատնոց
զ) Կապել, խարտել, սփռել-կապոց, խարտոց, սփռոց
դ) Դրամ, կիլոգրամ, մետր-դրամանոց, կիլոգրամանոց, մետրանոց
ե) Խշշալ, մռնչալ, զռռալ, ոռնալ-խշշոց,
3. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:
Մարդատար գնացքը կարո՞ղ է քսանմեկ րոպեում կտրել անցնել Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները՝ Խաղաղ օվկիանոսից մինչև Ատլանտյան: Դա նույնիսկ ինքնաթիռով հնարավոր չէ: Բայց ամերիկյան մի համալսարանի գիտնականներ պնդում են, որ այդ միտքն իրագործելի է: Մի ագգային գիտաժողովում նրանք ստորերկրյա նոր փոխադրամիջոցի նախագիծ են ներկայացրել:
4. Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերից մեկը:
Շոշափեց ու տեսավ, որ խեղճ կենդանուող կոտրվել է:
Ոխը սրտում որ մնա, թույն կդառնա, կքայքայի սիրտը:
Երբ երեկոյան հետ թռան, տեսան, որ իրենց բույնը գրավել է անծանոթ մի թռչուն:
Մի քանի հոգի ձեռք ձեռքի էին տվել ու փորձում էին գրկել հինավուրց ծառի վիթխարի բուն։
Մոտակայքում ապրողներն այնքան են վարժվել Վիկտորյայի շառաչին, որ դրան էլ ուշադրություն չեն դարձնում:
Տնեցիներն այնքան են վարժվել Վիկտորիայի անտեղի լացուկոծին, որ դրան էլ ուշադրություն չեն դարձնում:
5. Բաց թողած տեղերում լրացրու Է կամ Ե:
մանրէսպան, միջօրե, լայնէկրան, երբևիցե այժմեական, ամենաէական, աներկյուղ, առերևույթ, առէջ, բազկերակ, գետեզր, գոմեշ, դողէրոցք, ելևէջ, եղերերգ, երբևէ, ինչևիցե, մանրէ, հնէաբան, մանրէ, նախօրե, չեն, չէիր, որևէ, չէինք, ստորերկրյա:
Ամփոփիչ գրավոր աշխատանք
- Հողի ու ջրի ,թռչունների ու ձկների ,վայրի գազանների պահպանման համար ի՞նչ միջոցներ են ձեռնարկվում:
Մարդը ստեղծում է արգելոցներ, որտեղ պահպանվում են կենդանիները որոնց տեսակը գտնվում է ոչնչաման եզրին: Ստեղծվում են ջրամբարներ, ինչպես նաև կատարվում է հողային տարածքների բարելավում՝ մշակման պարատացման միջոցով: - Որո՞նք են թթվային անձրևների առաջացման պատճառները,և ի՞նչ հետևանքներ կարող են դրանք ունենալ:
Թթվային անձրեւների առաջացմանը աղտոտում է շրջակա միջավայրը, ինչը կարող է մեծ վնաս հասցնել քայքայելով քարեր, կառույցներ, հող և այլն: Օքսիդները խառնվելով ջրին առաջացնում են թթուներ ՝ ծծմբական թթու, ազոտական թթու և այլն։Այդ թթուները երկնքեց եկող անձրևի հետ խառնվում են և առաջանում են թթվային անձրևներ: - Ինչու՞ չի կարելի այրել կենցաղային աղբը:
Այրել կենցաղային աղբը ոչմի դեպքում չի կարելի, որովհետև երբ նա վառվում է և արտադրում թույնավոր նյութեր: - Ի՞նչ է մեխանիկական շարժումը:
Մեխանիկական շարժումը ինչ-որ ժամանակում մարմնի դիրքի փոփոխությունն է ուրիշ մարմնի նկատմամբ: - Ի՞նչի նկատմամբ է շարժվում գետում լողացող ձուկը:
Գետում լողացող ձուկը շարժվում է ափի նկատմամբ: - Ի՞նչով է իրարից տարբերվում շարժումները:
Շարժումները իրարից տարբերվում են նրանով, որ նրանք լինում են արագ, դանդաղ, ուղիղ, կոր, անհավասարաչափ և հավասարաչափ: - Ի՞նչ է ցույց տալիս արագությունը:Ի՞նչ միավորներով է այն չափվում:
Արագությունը ցուց է տալիս, թե տվյալ մարմինը ինչ ժամանակում որքան ճանապարհ է անցնում: Արագությունը չափվում է V (միջին արագությունը), S (ճանապարհը) և t (ժամանակը) բանաձևերով: - Ե՞րբ են մարմինները փոխում իրենց շարժման արագությունը:
Կարող ենք եզրակացնել, որ մարմնի արագությունը փոխվում է միայն այն դեպքում, երբ նրա վրա ազդում են ուրիշ մարմիններ: - Ի՞նչ տառով են նշանակում ուժը:
Ուժի թվային արժեքը սովորաբար նշանակում են F տառով։ - Ո՞ր ուժն է կոչվում առանձգականության ուժ:
Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ, խոչընդոտում է դեֆորմացիային և ձգտում վերականգնել մարմնի ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ: - Ե՞րբ են առաջանում մարմինների ձևափոխություն:
դեֆորմացիա կամ ձևափոխություն: Նկարում պատկերված տախտակը, պարանը, ցանցաճոճը, արտաքին ազդեցությունների շնորհիվ փոխում են իրենց ձևն ու չափերը, այսինքն` դեֆորմացվում են: - Ուժի չափման միավորը ի՞նչպես է կոչվում:
Միավորների ՄՀ-ում ուժի միավորը մեկ նյուտոնն է (1 Ն)։ 1 Ն -ն այն ուժն է, որը 1 կգ զանգվածով մարմնի արագությունը 1վ -ում փոխում է 1մ/վ -ով։ - Ի՞նչ է մարմնի կշիռը:
Այն ուժը, որով մարմինը Երկրի ձգողության հետևանքով ազդում է անշարժ հորիզոնական հենարանի կամ ուղղաձիգ կախոցի վրա, կոչվում է մարմնի կշիռ։Հենարանի վրա գտնվող մարմինը չի ընկնում ներքև, որովհետև նրա վրա, բացի ծանրության ուժից, ազդում է նաև մեկ՝ ուղղաձիգ դեպի վեր ուղղված ուժ: Այդ ուժը հենարանի առաձգականության ուժն է, որն առաջանում է հենարանում մարմնի ազդեցության առաջացրած դեֆորմացիայի հետևանքով: Քանի որ ազդեցությունը միակողմանի չի լինում, ուրեմն հենարանն էլ է ազդում մարմնի վրա: Մարմնում դեֆորմացիայի հետևանքով առաջանում է առաձգականության ուժ, որն ուղղված է դեպի ներքև, որով մարմինն ազդում է հենարանի վրա:Նույնը կարելի է ասել կախոցից կախված մարմնի համար՝ դեֆորմացվում է ոչ միայն կախոցը, այլև մարմինը, որը դեպի ներքև ուղղված ուժով ազդում է կախոցի վրա: - Ո՞ր երևույթն են անվանում տիեզերական ձգողությունը:
Այդ համընդհանուր երևույթն անվանեցին տիեզերական ձգողություն, իսկ մարմինների միջև գործող փոխադարձ ձգողության ուժերը՝ տիեզերական ձգողության կամ գրավիտացիոն ուժեր։ - Ո՞ր ուժն է կոչվում ծանրության ուժ:
Ծանրության ուժ կոչվում է մարմինների վրա Երկրի կողմից ազդող ձգողության ուժը:
Урок 4.Гастрономические изыски
Хоровац – самый главный и знаменитый из мясных блюд, шашлык из больших кусков мяса, в основном из свинины. Готовят также из баранины и говядины. Есть несколько видов армянского шашлыка: карси хоровац – шашлык, который готовится на мангале, а хазани хоровац готовят в кастрюле.
Пошаговый рецепт приготовления
Лук, нарезаем кольцами. Мясо промываем,нарезаем порционными кусками.
Мясо промываем,нарезаем порционными кусками,каждый кусок слегка посыпаем чабером, базиликом,черным перцем.Ни в коем случае,не солим.
Берем посуду,где будет мариноваться наше мясо,на дно выкладываем (выжимая,чтобы выпустил сок) слой лука,затем слой мяса,опять лук-мясо и так,пока мясо не закончится,сверху накрыть слоем лука,накрыть крышкой и поставить в холодильник на сутки. Я перемешивала лук с мясом. Вообще специи тут можно варьировать. Можно добавить только перца — красного, паприки,черного. Побольше и побольше) Я добавляла еще хмели-сунели и смесь приправ.
На следующий день нам нужны:
уголь/ жидкость для розжига /мангал/
шампуры или решетка
маринованное мясо, соль
свежая партия нарезанного кольцами лука
Разжигаем пожар войны в мангале и ждем когда у нас будут хорошие угли для шашлыка.
Пока угли горят, мясо нанизать на шампуры-без лука, вот тогда и солить и жарить над углями, периодически поворачивая, до румяности.
шампуры
Хоровац снимать с шампуров и выкладывать в посуду, посыпать кольцами лука и подавать.
Ингредиенты:
- Мясо 1 кг. (шейка, баранина, корейка на кости)
- много репчатого лука (хотя бы половину массы мяса)
- сушеного чабера, сушеного регана- базилик ,черного перца